لذا با توجه به این مطلب لازم می دانم به عنوان یک طلبه که چند صباحی در حوزه علمیه قم درس خوانده ام به این سئوال ها پاسخ بدهم که هم شرعا و عقلا وظیفه حقیر می باشد.
متن پاسخ من بر مبنای زیر استوار است :
نخست :
تاریخچه دفن اموات مسلمان در قبرستان های ونکوور
شهر ونکوور یکی از شهرهای زیبای کاناداست که از همان دوران رشد و شکوفایی شاهد افزایش روز افزون مهاجران از اقصی نقاط دنیا بوده است و دراین میان مسلمانان نیز به مرور در این شهر سکنی گزیده اند و ایرانیان و شیعیان دیگر کشورها از جمله افغانی ها ، پاکستانی ها ، عراقی ها ، لبنانی ها و... در این شهر از رشد جمعیتی قابل توجه ای برخوردار بوده و طبیعی ایست بسیاری از آنها در این شهر بنا به دلایل طبیعی و یا حوادث و یا بیماری از دنیا رفته اند و نیاز بوده که قبرستانی مخصوص برای این دسته از مومنینی که از دنیا رفته اند خریداری می شده و سازمان دهی صورت می پذیرفته که برخی از شیعیان کشورهای دیگر غیر از ایرانیان در این زمینه پیش قدم بوده اند و تقریبا مشکلی در این زمینه ندارند..
ولی متاسفانه ایرانیان مسلمان و شیعه که اکثریت آنها در نورت ونکوور و وست ونکوور زندگی می کنند فکری برای این منظور انجام نداده اند و روحانیانی که در سالهای قبل در این شهر بوده اند بنا به دلایل نامعلوم ساخت و یا خریداری مکانی برای تبلیغ دین را مهم تر از قبرستان می دانستند و لذا در اولویت آنها متاسفانه قبرستان مخصوص جایگاهی نداشته .
بسیاری در قبرستان وست ونکوور علی رغم اینکه خودشان وصیت کرده بودند طبق شیوه اسلام دفن شوند ولی بعد از مرگشان وراث اهمیتی برای این امر قائل نبوده اند وفقط غسل و نماز و کفن و سایر مراسم ها اسلامی بوده و قبر که مهمترین و جایگاه ابدی شخص بوده متاسفانه مورد عنایت قرار نگرفته است و عده کثیری از آنها مخلوط با سایر اموات غیر مسلمان دفن گریده اند که از لحاظ شرع اسلام دفن آنها جایز نبوده و طبق برخی از فتوا حتی باید نبش قبر کرد و جسد آنها را به قبرستان مسلمانان انتقال داد.
از طرفی وراث دلایلی دارند مبنی بر اینکه مثلا کسانی که در وست ونکوور و یا نورت ونکوور از دنیا رفته اند بازماندگان دوست دارند میت شان در نزدیک ترین قبرستان دفن شود چرا که هم رفت و آمدشان به آنجا راحت تر باشد و هم اینکه در شانشان باشد و توجیهاتی از این قبیل که چندین مورد از اینها را شخصا در طول این مدت در اینجا از هم وطنان شنیده ام
و یا از طرفی استدلال می کنند اگر دفن اموات در قبرستان وست ونکوور ایراد دارد چرا در گذشته برخی از روحانیون خیلی از اموات را آنجا دفن کرده اند و برایشان نماز و تلقین و... خوانده اند و...
سئوال این است چه باید کرد ؟ گیر کار کجاست ؟
پاسخ :
اینکه ولی و بازماندگان میت حق دارند که جنازه عزیزشان را هر کجا که دوست دارند دفن کنند شکی در آن نیست ولی مساله این است که باید شرایط شرعی آن هم مهیا باشد وقتی میت مسلمان است دفن آن در کنار مردگان دیگر غیر مسلمان جایز نیست بنابراین برای رفع این مشکل پیشنهاد می شود که در هر شهری از شهرهای ونکوور و یا هر منطقه ای قطعه و یا قطعاتی مخصوص برای دفن اموات به صورت کاملا مجزا از سایر قبرهای قبرستان خریداری شود و مخصوص مسلمانان منطقه باشد به طور مثال :
در منطقه وست ونکوور و یا نورت ونکوور که به یکدیگر نزدیک هستند یک یا چند قطعه مخصوص خریداری شود و ردیف بندی شود مثلا قطعات 500 تایی یا 1000 تایی و یا... و هر کسی که از دنیا رفت و مسلمان بود طبق شرع اسلام در این قطعات دفن شوند و همینطور در برنابی و دان تان و ونکوور این سه مشترکا یک قطعاتی را بخرند و همینطور پورت مودی و کوکیتلام و...
در این صورت هم دغدغه بازماندگان رفع خواهد شد و هم اینکه از لحاظ شرعی مشکلی پیش نخواهد آمد که خدای ناکرده چه بسا برخی از اموات شاید الان روحشان به واسطه عدم رعایت وراث در محل دفن در عذاب باشد .
دوّم:
مبانی فقهی منع دفن اموات در قبرستان غیر مسلمانان
مرحوم سید رضی و شهید اول و شهید ثانی و بسیاری از علمای دیگر در این خصوص یا در باب طهارات و یا در باب اموات مفصلا به این موضوع پرداخته اند . از جمله مرحوم سید در عروه می فرماید :
لا یجوز دفن المسلم فی مقبره الکافر کما لا یجوز العکس ایضا نعم اذا اشتبه المسلم و الکافر یجوز دفنها فی مقبره المسلمین و اذا دفن احدهما فی مقبره الآخرین یجوز النبش اما الکافر فلعدم الحرمه له و اما المسلم فلان مقتضی احترامه عدم کونه مع الکفار
اینکه می فرماید جایز نیست مرده مسلمان را در مقبره و یا گورستان و قبرستان کفار دفن کرد و همین طور برعکسش هم صحت دارد یعنی ما نمی توانیم مثلا یک شخصی را که چینی بوده و بی خدا بود بیاریم در قبرستان مسلمانان ونکوور دفنش کنیم حتما باید مسلمانها را دفنم کنیم یا مثلا شیعه بوده آمده اینجا تغییر دین داده و یا اصلا بی دین شده حالا ما نمی توانیم صرف اینکه مرده ایرانی بوده آن را در قبرستان مسلمانان دفنش کنیم تا اینجای کار را همه فهمیدیم امّا سید در ادامه می فرماید " اذا اشتبه المسلم و الکافر یجوز دفنها فی المقبره المسلمین و...
یعنی اینکه اگر شخصی در اینجا و یا هر کجای دیگر از دنیا رفت ما نمی دانیم این شخص مسلمان بوده یا غیر مسلمان ، مثلا در ونکوور تنها زندگی می کرد و کسی هم نداشت حالا ما نمی دانیم این شخص مسلمان است یا غیر مسلمان و تحقیقات مان هم به نتیجه نرسید چه کار باید بکنیم ؟
در اینجا سید می فرمایند : که دفن این شخص در قبرستان مسلمانان اشکالی ندارد و جایز است ، حال سئوال پیش می آید که آیا می شود همین مرده را چون نمی دانیم مسلمان هست یا نه در قبرستان کفار دفنم کنیم ؟
اینجا موضوع شبهه موضوعیه است حالا که ما در مسلمان بودنش یقین نداریم و در کافر بودنش هم یقین نداریم اگر در قبرستان کفار هم دفن شد اشکالی ندارد .
دلیل اینکه نمی شود مرده مسلمان را در قبرستان غیر مسلمانان دفن کرد چیست ؟
جواب اینکه از آنجایی که خداوند در قرآن می فرماید: من دین اسلام را برای شما برگزیدم ( مائده آیه 3 ) یعنی شما مسلمان هستید و حرمت مسلمان در نزد خداوند بالاتر از کفار می باشد لذا مسلمان حرمت و جایگاه خاصی نزد خدا دارد بنابراین وقتی مسلمانی از دنیا می رود به جهت اسلام و مسلمان بودنش قداست و جایگاه رفیعی دارد بنابراین دفن مسلمان در کنار قبور غیر مسلمان توهین و موجبات هتک حرمت او می شود و جایز نیست البته در شرایط اظطرار اشکالی ندارد یعنی مثلا کسی در قطب شمال مرده باشد و امکان انتقال او به بلاد اسلامی نباشد و قبرستان مسلمانان هم آنجا نباشد این جزو اظطرار است و اشکالی ندارد امّا اینکه عده ای به دلیل دور بودن قبرستان مسلمانان و یا وصیت میت و یا دلایل دیگر برای خود اظطرار بتراشند صحت ندارد و رفع تکلیف نمی کند.
بنابراین سید در ادامه فرمود که اگر یکی از مرده ها یعنی اگر مسلمانی اشتباها و یا عمدا در قبرستان غیر مسلمان دفن شد و یا برعکس یک کافری در قبرستان مسلمانان دفن شد جایز است که نبش قبر کنند و جنازه ها را برای دفن به قبرستان طرفین ببرند یعنی مسلمان را به قبرستان مسلمان و کافر را به قبرستان کفار ببرند.
از کلام سید اصل مساله واضح است مسئله همین است که عرض کردم مسلّم است روایت هم داریم مسلمان را در قبرستان غیر مسلمان نمی شود دفن کرد اگر هم دفن کردند باید این را بیاورند بیرون ، مگر اینکه یک جوری باشد که مثلا گندیده باشد و یقین داشته باشند که متعفن شده است و این باعث می شود پیش کفار آبرویشان می رود که آنها یک مساله دیگری است عنوان ثانوی هست و ربطی به بحث ما ندارد و برای همین سید فرمود" یجوز النبش" نگفت " یجب النبش " چونکه اگر یجب را آورده بود باید حتما حتی بی احترامی هم به میت می شد نبش می شد ولی با قید یجوز دیگر همین طوری بی دلیل نمی شود نبش قبر کرد .
بنابراین دفن مسلمانان در قبرستان غیر مسلمانان جایز نیست و فتواهای بسیار زیادی در این زمینه از مراجع مختلف بالاتفاق وجود دارد و اختلافی همین در کلیت موضوع بین مراجع در این باره نیست.
لذا کسانی که می خواهند در این شهر اقدامات بی دلیل خود و بدون پشتوانه فقهی و علمی را به خورد مردم بدهند و یا با انجام اعمال خلاف قرآن و عترت و شرع مقدس خطای فاحشی را که در این رابطه در این شهر رخ داده را توجیه کنند هم در این دنیا و هم درآخرت و در پیشگاه خداوند متعال پاسخگو هستند فرقی هم بین افراد نیست چه من آخوند باشم و یا غیره اگر واقعا مسلمان وشیعه هستیم باید طبق شرع عمل کنیم دل بخواهی که نیست من آخوند به خاطر منفعت خودم و یا یک شخصی به خاطر جایگاه و منافع خود فتوی صادر کند و حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام کند .
بنده شرعا وظیفه خود می دانستم این موضوع را متذکر شوم و امیدورام دوستان و کسانی که تا به امروز به این مسائل توجه نداشتند از این به بعد این گناه نابخشودنی را تکرار نکنند و از درگاه خداوند متعال تقاضای عفو و بخشش کنند که هیچ توجیهی جز شرع مقدس در نزد خداوند منان قابل قبول نیست .
یا حق
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر